Ścigacz.pl

Przebieg trasy: Koluszki-Tomaszów Mazowiecki-Sulejów-Piotrków Trybunalski-Przedbórz-Maleniec-Modliszewice-Drzewica-Nowe Miasto nad Pilicą-Rawa Mazowiecka-Koluszki (całość około 260 km)

"PanMarek" - Pasjonat opery, gór i motocykli + dobra czysta wódeczka (na zgłuszenie).

Koluszki to chyba największy węzeł kolejowy w Polsce. Krzyżują się tutaj rozmaite kierunki "dróg żelaznych". Same Koluszki to właściwie niewielka mieścina, w której nic ciekawego nie ma do zanotowania. Koluszki leżą na trasie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, czyli pierwszej poważnej linii kolejowej, jaka powstała na ziemiach polskich jeszcze w pierwszej połowie XIX w. Na tej linii mamy takie perełki architektury dworcowej jak Pruszków, Grodzisk Maz. Żyrardów, Skierniewice, czy Piotrków. Był też, oczywiście, dworzec startowy tej linii, czyli Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Warszawie ale już dawno go rozebrano (zburzono) i teraz tylko jego wspomnieniem jest podziemna stacja: W-wa Centralna. Otóż wśród "nieciekawości" Koluszek jest też stacja. Jest to niczym się nie wyróżniający współczesny budynek. A zatem skonstatowawszy, że lepiej jest obejrzeć inne dworce tej dawnej linii, wyruszamy w stronę Tomaszowa Mazowieckiego.

Przed dworcem kolejowym w Koluszkach

Oczywiście jest to wycieczka motocyklowa, więc nie jedziemy pociągiem z Koluszek linią na Tomaszów, Skarżysko, Kielce, Ostrowiec czy Rzeszów, ale drogą wiodącą przez pola i połacie leśne w lekko pofałdowanym terenie. W Tomaszowie zwiedzimy przede wszystkim rezerwat o nazwie Niebieskie Źródła. W otoczeniu leśnym, nieopodal przepływającej obok Pilicy, z dna dość obszernych akwenów wodnych poprzez wywierzyska krasowe bąblują powietrzno-wodne bańki. Bardzo to uroczo wygląda zwłaszcza, że woda jest krystalicznie czysta, a otaczające te zbiorniki drzewa dodają swym cieniem dodatkowej tajemniczości. Obok źródeł jest Skansen Rzeki Pilicy. Jednak ze względu na bogactwo obiektów, które jeszcze są przed nami do zwiedzenia, zostawiamy sobie ten skansen na inną okazję.

Uroczy ekosystem Niebieskich Źródeł w Tomaszowie Maz.

Tutaj bulgoczą podziemne gejzery

Po osiągnięciu Smardzewic, leżących na południe od Tomaszowa, odbijamy w prawo i po chwili roztoczy się przed nami rozległa toń, obetonowanego w tym miejscu, Zalewu Sulejowskiego, zwanego (niesłusznie) jeziorem. Kiedy już oczy, wypatrujące drogi i jej nierówności, nasycą się "bezkresem" wodnym, wracamy z powrotem do Smardzewic i kierujemy się nadal na południe w stronę Sulejowa. Nie docierając do tego przydrożnego (Piotrków - Kielce, Radom) miasteczka podjeżdżamy do wspaniałych, lekko tylko "naruszonych zębem czasu", zabudowań klasztoru cystersów. Zespół jest otoczony murem i częściowo służy współczesnym turystom jako baza hotelowa.  Wygląd z zewnątrz i wnętrze romańskiego kościoła jest jednak tak zajmujące i tak bogate, że warto pospacerować po tym obwarowanym terenie. Historia pobytu Cystersów w Polsce sięga końca XII w. Jest to istniejący do tej pory zakon, ogromnie zasłużony dla rozwoju nie tylko chrześcijaństwa, ale również uprawy roli, zakładania stawów rybnych, melioracji rozmaitych podmokłych bądź bagiennych nieużytków, wydobycia przeróżnych rud metali, czy też budowy młynów wodnych.

Szeroko rozlany akwen wodny na zaporze w Sulejowie

Klasztor cystersów nieopodal Sulejowa

Kiedy już pooglądamy klasztor sulejowski, to proponuję wpaść na chwilę do Piotrkowa Trybunalskiego. Zanim zwiedzimy starą część tego historycznego miasta, może warto parę słów powiedzieć skąd się wziął w nazwie miasta, pochodzącego od imienia jakiegoś Piotra, dodatek Trybunalski? Otóż szlachta, czyli obywatele, którzy wywalczyli sobie w Królestwie Polskim rozmaite prawa, nie pozwoliła, aby ich można było w dowolny sposób, przez dowolnego władcę (króla) karać. Powstał więc w tym centralnie położonym mieście sąd, który był władny rozpatrywać sprawy zarówno cywilne, jak i karne tychże panów szlachciców. Sąd nie obradował stale, tylko miał swoje sesję raz do roku. Zresztą, jeden z naszych najlepszych królów, czyli Stefan Batory (zm. 1586 po zaledwie 10 latach rządów) w ogóle zrzekł się swoich praw sądowniczych.

"Na patrona z trybunału, co milczkiem opróżniał rondel,

zadzwonił kieską pomału, z patrona robi się kondel".

Pisał w "Pani Twardowskiej" Adam Mickiewicz. Poeta żył w pierwszej połowie XIX w. i musiał od sporo starszych ludzi to i owo o działalności sędziów Trybunału zasłyszeć. Z wiersza wynika dość jednoznacznie, jakie były w tych trybunałach najlepiej umotywowane argumenty.

Na starym mieście w Piotrkowie

Drugim takim miastem na ziemiach Korony (do 1596 r był też drugi niezależny trzon państwa, połączony z Koroną unią personalną, czyli Wielkie Księstwo Litewskie) był Lublin (nie dorobił się jednak dodatku Trybunalski). Lublin jest bowiem bardziej znany jako miasto, właśnie, Unii Lubelskiej, łączącej faktycznie, a nie tylko osobą panującego, te dwie krainy i narody. Jeszcze tylko może warto podjechać pod dworzec kolejowy, który pamięta, tak jak i Pruszków, Grodzisk, Żyrardów, czasy kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Teraz już możemy wyruszyć dalej. Oczywiście Piotrków ma więcej zabytków, ale my mamy na naszą trasę tylko jeden dzień i do przejechania ponad ćwierć tysiąca kilometrów.

Cofamy się więc w stronę Sulejowa, ale nie dojeżdżając, w miejscowości Włodzimierzów, skręcimy w prawo, aby pokonywać połacie lasów Sulejowskiego Parku Krajobrazowego, mocno okalające płynącą przez nie Pilicę.

W Przedborzu przeprawiamy się mostem na prawy brzeg Pilicy i kierujemy się na Końskie. Jednak przed Rudą Maleniecką koniecznie nie wolno przegapić skrętu w lewo na Maleniec, w którym gorąco zachęcam, aby zwiedzić zakład metalurgiczny, istniejący od drugiej połowy XVIII w. aż do lat 60tych ubiegłego stulecia. Dzieje tego zakładu metalurgicznego są bardzo ciekawe i nie sposób je opowiedzieć w tak krótkim opisie jak ta trasa, dlatego tym bardziej zachęcam, aby dogłębnie, pod fachowym przewodnictwem, zapoznać się z tym staropolskim zakładem metalurgicznym. Warto to zrobić choćby po to, aby obejrzeć w akcji wielkie drewniane koło wodne, napędzające poprzez inne metalowe koło zwane "Szaleńcem", potężną walcarkę. Obok tych zakładów na maleńkiej rzeczce Czarnej Koneckiej wybudowano spory zalew, aby spiętrzona woda mogła przez jakiś czas, do kolejnego napełnienia, pełnić funkcje siły napędzającej system walców i poprzez niezwykle skomplikowane pasy transmisyjne rozmaitych wycinarek do łopat i gwoździ. W zakładach istnieje czynny warsztat kowalski, w którym są urządzane pokazy tej niezwykle trudnej sztuki przemiany rozpalonego kawałka żelaza w pożądany przez ludzi przedmiot użytkowy, czy też zdobniczy. Ba, nawet można w czasie rozmaitych pokazów obejrzeć, jak strzelano z armat tzw. racami kongrewskimi (to takie niewielkie rakiety używane w pierwszej połowie XIX w., znane od nazwiska wynalazcy, czyli  Williama Congreve).

Przed zakładami metalurgicznymi w Maleńcu

Maleniecka walcownia blach

Ponieważ zmitrężyliśmy tu sporo czasu, a przed nami jeszcze różne fajne rzeczy, więc ruszamy dalej i za niedługo dojeżdżamy do Końskich. Nie wbijamy się jednak w to miasto, ale na jego obwodnicy, wiodącej do Grójca, na jednym z rond zobaczywszy kierunek Żarnów skręcamy w lewo. Po chwili jesteśmy w Modliszewicach. Tutaj znowu trzeba zajrzeć, na dłuższą chwilę, do Muzeum "Polskie Drogi". W halach, których jest cztery, z czego Hala nr 1 ma parter i piętro oraz na wolnym powietrzu stoi ponad 250 rozmaitych okazów motoryzacji. Oczywiście są samochody osobowe, autobusy, ciężarówki i motocykle, ale również i tzw. "ślizgacze", czyli łodzie motorowe do wyścigów na wodzie. Gros tej ekspozycji to rozmaite pojazdy polskiej produkcji, produkowanych do końca PRL-u, choć przewijają się i wyroby amerykańskich "mastodontów" szosowych, często uzdatnionych do pełnienia funkcji luksusowych pojazdów ślubnych. Bardzo ciekawe muzeum!

Modliszewice. Ekspozycja motocyklowa

Taki zabytek też ozdabia modliszewickie zbiory

Wracamy do szosy na Grójec (Warszawę) i nią docieramy do miasteczka Drzewica, leżącego na skraju Puszczy Pilickiej. Miasteczko leży nad rzeczką Drzewiczką i tutaj też są romantyczne runy średniowiecznego zamku. Rzuciwszy na niego okiem, a potem jeszcze na ciekawą bryłę kościoła, tniemy dalej. Niedaleko za Drzewicą, kiedy będziemy przecinać wschodnie końce Puszczy Pilickiej, warto zwrócić uwagę na stojącą przy parkingu, po lewej stronie szosy, tablicę pamiątkową. Tutaj we Wrześniu 39 r cofające się na wschód oddziały polskie (chyba z Armii Łódź) natknęły się na Niemców, którzy po pokonaniu tej armii w bitwie granicznej wysforowali się swoimi czołowymi oddziałami dalej na wschód. Doszło do zażartych walk, w których Niemcy, nie mając miażdżącej przewagi w sprzęcie (czołgi, samoloty), zostali zdrowo poturbowani, a Polacy dalej poszli na wschód, w kierunku Wisły.

Nad rzeczką Drzewiczką stoją w Drzewicy ruiny zamku

Kościół w Drzewicy charakteryzuje się obronną wieżą

W centralnych ostępach lasów nad Pilicą (szaniec koło Anielina) miał swoją "twierdzę" wojskowy oddział majora "Hubala". Polacy ze straceńczą odwagą przetrwali tam od Września do 30 kwietnia 1940 r, kiedy to poległ dowódca, Henryk Dobrzański. Bohaterski major, zginąwszy nie musiał przełykać gorzkiej pigułki, którą był upadek Francji, na której siły militarne liczyły po klęsce Wrześniowej ogromne rzesze Polaków. "Niezwyciężona" Francja (wspomagana przez korpus angielski), zaatakowana de facto tylko przez Niemców (Włosi właściwie tylko pozorowali agresję) na początku maja, rozsypała się w niewiele dłuższym czasie, niż miesiąc (od 10.V do 22. VI). A przecież już w początku kwietnia tegoż roku część niemieckich sił była zaangażowana w Danii, a zwłaszcza w Norwegii. Oprócz walki z Francją Niemcy zaczęli też okupację Belgii i Holandii. Natomiast polskie wojsko napadnięte przez dwóch "dozgonnych sojuszników" (hitlerowskie Niemcy i stalinowskie Sowiety) faktycznie przestało walczyć dopiero po bitwie pod Kockiem (6-go października).

Na północ od Drzewicy poprzez okoliczne lasy przedzierali się i walczyli polscy żołnierze we Wrześniu 39 r

Ale dość tych smutnych wspomnień, bo po dotarciu do Nowego Miasta i przejechaniu przez most na Pilicy, za którym trzeba się do poziomu miasta wdrapać fajną serpentyną, zatrzymujemy się na chwilę przed kościołem i klasztorem oo. Kapucynów. Na placu przed kościołem stoi spory pomnik błogosławionego ojca Honorata Koźmińskiego.

Przed klasztorem i kościołem w Nowym Mieście stoi pomnik bł. Honorat Koźmiński

Z Nowego Miasta czeka nas teraz dojazd do innego interesującego miasta, jakim jest Rawa Mazowiecka (leżąca nota bene w województwie łódzkim). Po dotarciu kierujemy się do ruin średniowiecznego zamku. Ma on ciekawą historię. Otóż w XVI w., kiedy ustalono, że Rzeczpospolita powinna mieć wreszcie stałe i zawodowe wojsko, bo pospolite ruszenie szlacheckie do niczego się już nie nadaje, to ustalono, że z dóbr królewskich 1/4 dochodu będzie przeznaczona na wojska kwarciane (kwarta czyli ćwiartka to 1/4 wszystkich dochodów króla). Ustalono również, aby te pieniądze trzymać nie bezpośrednio pod królewskim bokiem, tylko w centralnie położonej Rawie Mazowieckiej. Pilnował ich starosta rawski i były okresy, że tak tym "dobrze" zarządzał, iż w skarbie nie było żadnych pieniążków. Stąd określenie "skarb rawski" jest synonimem czegoś, co nie istnieje. Zamek zresztą jest tylko drobną resztką tego, co było kiedyś. Została się jedna baszta i kawałek przylegających do niej murów.

Resztki średniowiecznego zamku w Rawie Mazowieckiej

A teraz (pozornie) opowiem o czymś, co nie ma nic wspólnego ze zwiedzanym przez nas zamkiem. Otóż, istnieje w naszym języku takie jędrne i soczyście brzmiące słowo: szubrawiec! Ten szubrawiec to (niesłusznie) już zapominane określenie wielu, pokazujących się w rozmaitych telewizjach, fizjognomii. Otóż, kiedyś w lochach pod rawskim zamkiem było więzienie. Było to bardzo nieprzyjemne miejsce. Mówiono o takich obwiesiach i łotrzykach, że siedzą w lochach: sub Ravem - pod Rawą. A potem to się spolszczyło na Szubrawiec. Ach, gdyby tak te lochy, znowu dla tych szubrawców, oddać w użytkowanie?! No cóż, jak mawiał subiekt Rzecki: "ale darmo marzyć o tem".

Z Rawy do Koluszek, skąd wystartowaliśmy, jest już niedaleko i tu zamykamy naszą wycieczkę. Natomiast gdyby komuś wyrobił się czas, to nadłożywszy jeszcze ok. 30 km można by wpaść do Skierniewic, aby tam zaliczyć kolejny dworzec tej najstarszej w Polsce linii kolejowej. W poprzednich trasach oglądaliśmy bowiem Grodzisk i Żyrardów.

Żyrardów, Błonie, Wyszogród, co warto zobaczyć? Trasa motocyklowa z widokiem na Wisłę (TPM #14)

---

A dziś Piotrków. Myślę że obejrzenie, oprócz innych ciekawych obiektów, zwłaszcza Maleńca i Modliszewic, było naprawdę warte spędzonego w siodełku motocyklowym czasu.