Ścigacz.pl

Po zmianach politycznych z jesieni 1956 roku zaczęły w naszym kraju licznie pojawiać się dokumentacje konstrukcyjne i gotowe prototypy nowych mikrosamochodów. Już po kilku miesiącach pojawiły się pierwsze pojazdy! Tempo było iście sprinterskie zważywszy, że aby mógł powstać gotowy jeżdżący prototyp, czy chociażby przedprototyp,  trzeba było przygotować najpierw szczegółową dokumentację konstrukcyjną, a następnie dokumentację technologiczną. Na tak szybkie tempo pracy wpływał szczery entuzjazm ludzi, którzy po "Odwilży" poczuli oddech wolności i możliwość samodecydowania o losach swojego kraju. Inny powodem tak szybkich efektów były liczne zapożyczenia konstrukcyjne z podobnych auto produkowanych seryjnie za granicą.

Wiosną 1957 roku, w jazdy testowe wyruszył prototyp mikrosamochodu Smyk. Pojazd wyglądał ładnie, ale nie był zbyt oryginalny - podobieństwo do niemieckiego mikrosamochodu Zündapp Janus było bardzo wyraźne i nieprzypadkowe. Smyk powstał w warszawskim Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego (BKPMot.). W założeniach miał to być tani mikrosamochód, przeznaczony dla rodziny 2+2, czyli dwie osoby dorosłe i dwoje dzieci (niezbyt dużych). Za drzwi służyła odchylana pokrywa przednia. Takie rozwiązanie pozwalało na usztywnienie karoserii i przenoszenie obciążeń przez boki pojazdu. Kształt nadwozia nie wymagał głębszego tłoczenia, co upraszczało proces produkcji. Samochód nie posiadał bagażnika, a na desce rozdzielczej znalazły się tylko niezbędne urządzenia: prędkościomierz, kontrolki ładowania akumulatora i "luzu", przełączniki świateł i kierunkowskazów, przycisk rozrusznika. Między fotelami znajdowały się dwie dźwignie - zmiany biegów oraz osobna do biegu wstecznego. We wnęce przednich drzwi, przed nogami osób siedzących na przednich fotelach, umieszczono koła zapasowe.  

Prototypy. Samochody w PRL – rzecz o motoryzacji i nie tylko...

Jest to opowieść o prototypach samochodów osobowych, które powstały w Polsce w latach 1945 – 1990. Wiele z tych auto było napędzane silnikami motocyklowymi.

KSIĄŻKĘ "PROTOTYPY. SAMOCHODY W PRL" KUPISZ TUTAJ »

Jednostkę napędową Smyka stanowił silnik motocykla Junak M07 (jednocylindrowy, czterosuwowy, górnozaworowy o pojemności skokowej 350 cm³) z zamontowanym dynamostarterem (prądnico-rozrusznik) i chłodzącą go dmuchawą. Ta jednostka napędowa osiągała nominalnie moc 17 KM, ale w Smyku była dodatkowo obciążona napędem dmuchawy i dynastartera, co realnie dawało 13 - 14 KM. Nie było to wiele przy wadze pojazdu 470 kg i planowanym obciążeniu ok. 200 kg (dwie dorosłe osoby i dwoje dzieci). Smyk osiągał prędkość maksymalną ok. 70 km/h i spalał średnio 5 litrów niskooktanowej benzyny na 100 kilometrów. Przy czym jazda z tak wysoką prędkością była już wyczynem, gdyż amortyzacja pojazdu była bardzo niedoskonała. Użytkownicy pierwszych prototypów Smyka relacjonowali jazdę nim, jako ciągłe bujanie - góra dół.  

Kolejne powstające prototypy Smyka różniły się od poprzednich pewnymi zmianami technicznymi i stylistycznymi. Te drugie widać wyraźnie na zdjęciach. Tworzenie kolejnych egzemplarzy prototypowych, ich badania oraz przygotowywanie dokumentacji technologicznej trwało trzy lata (1957 - 1960).  

Produkcję Smyków planowano rozpocząć w Szczecińskiej Fabryce Motocykli. Projekt był bardzo bliski realizacji, ale w efekcie końcowym, odgórnie, do produkcji zatwierdzono Mikrusa, co przekreśliło szanse rozwoju innych mikrosamochodów. Powstała tylko seria próbna Smyków, około 20 - 25 sztuk, w której blaszane karoserie niektórych egzemplarzy różniły się od siebie. Ostatnie egzemplarze prototypowe miały karoserię z laminatu.

Pod koniec 1957 roku, w angielskim magazynie "The Autocar", ukazał się artykuł o polskim prototypowym mikrosamochodzie Smyk. Jak widać, mimo Żelaznej Kurtyny, nasz rynek był bacznie obserwowany przez Zachód.

Smyk jest chyba jedynym polskim autem prototypowym, którego tak wiele egzemplarzy zachowało się do dziś. Obecnie znanych jest ok. 8 - 10 Smyków znajdujących się w muzeach i kolekcjach prywatnych.  

Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl