Ścigacz.pl

Termin „przedawnienie” towarzyszy nam bardzo często w codziennym życiu, ale czy wiemy jak funkcjonuje w praktyce, jakie obowiązują terminy i skutki prawne?

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie instytucji przedawnienia roszczeń cywilnych w kontekście umów ubezpieczenia, czyli tego z czym często problemy mają motocykliści.

Definicję przedawnienia w prawie cywilnym możemy sprowadzić do możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczeń po upływie określonego prawem terminu. Ma to na celu zapewnienie stabilizacji obrotu gospodarczego oraz ochronę interesów zarówno wierzyciela, który nie musi niezwłocznie dochodzić roszczenia jak i dłużnika, który po upływie określonego czasu nie ma obowiązku spełnienia roszczeń.

W kontekście umów ubezpieczenia przedawnienie będzie zróżnicowane w zależności od rodzaju umowy ubezpieczenia tj. czy umowy dotyczą ubezpieczenia majątku (AC), ubezpieczenia osobowego (na życie, NNW) czy też ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

W przypadku ubezpieczenia mienia lub ubezpieczenia osobowego ubezpieczony lub uprawniony z takiej umowy aby uniknąć zarzutu przedawnienia roszczeń powinien zgłosić szkodę Ubezpieczycielowi przed upływem 3 lat od dnia zaistnienia zdarzenia.

Ważne:

Szkodę z ubezpieczenia AutoCasco lub ubezpieczenia NNW zgłoś w terminie 3 lat od dnia zaistnienia wypadku. Reguluje to art. 819 § 1 Kodeksu cywilnego.

W odniesieniu do umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) czy to obowiązkowych czy dobrowolnych do przedawnienia zastosowanie będą miały przepisy dotyczące odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (art. 819 § 3 Kodeksu cywilnego). Instytucję przedawnienia reguluje w tym zakresie art. 442¹ Kodeksu cywilnego, który terminy przedawnienia różnicuje w zależności od kwalifikacji prawnej czynu niedozwolonego, a prościej rzecz ujmując czy w sprawie mamy do czynienia z wykroczeniem (kolizja) czy przestępstwem (wypadek).

W przypadku dochodzenia roszczeń które wynikają z czynu niedozwolonego – wykroczenia (kolizja) roszczenia poszkodowanego przedawniają się z upływem lat 3 od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie odpowiedzialnej do jaj naprawienia, jednak termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć 10 lat od dnia w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Przykład 1:

Pan Maciej w dniu 1.01.2013 r. miał kolizję z winy innego uczestnika ruchu. Uszkodzony został tylko i wyłącznie motocykl. Policja w dniu kolizji ukarała sprawcę mandatem. Pan Maciej aby uniknąć przedawnienia roszczeń z polisy OC sprawcy kolizji powinien zgłosić szkodę najpóźniej w dniu 1.01.2016 r. W dniu kolizji wiedział zarówno o szkodzie jak i osobie sprawcy.

Przykład 2:

Pan Maciej w dniu 1.01.2013 r. miał kolizję z winy innego uczestnika ruchu, który zbiegł z miejsca zdarzenia. Pan Maciej zgłosić sprawę na policji, a ta po 1.03.2017 r. ustaliła sprawcę i doprowadziła do jego skazania. Pan Maciej może zgłosić szkodę w terminie 3 lat od dnia w którym dowiedział się o osobie sprawcy, bo w chwili zdarzenia nie miał takiej wiedzy. Jego roszczenia przedawnią się 1.03.2020 r.

W sytuacji kiedy szkoda jest wynikiem zbrodni lub występku – przestępstwo (wypadek), roszczenie o naprawienie szkody  następuje z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Przykład:

Pan Maciej w dniu 1.01.2013 r. uległ na motocyklu poważnemu wypadkowi z winy innego uczestnika ruchu doznając obrażeń ciała. Sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu. Pan Maciej aby uniknąć przedawnienia roszczeń powinien zgłosić szkodę zakładowi ubezpieczeń do dnia 1.01.2033 r.

W odniesieniu do osoby małoletniej która, doznała szkody na osobie termin przedawnienia roszczeń nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat 2 od uzyskania przez nią pełnoletności.

Zgłoszenie szkody do Ubezpieczyciela powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia, a termin ten biegnie na nowo od dnia w którym poszkodowany otrzymał na piśmie oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Przykład:

Pan Maciej w dniu 1.01.2013 r. uległ wypadkowi na motocyklu z własnej winy. Na zgłoszenie szkody ma 3 lata, a zgłoszenia dokonał 1.01.2015 r. Ubezpieczyciel wydał decyzję 30.01.2015 r. ale nie uznał roszczeń Pana Macieja w całości. Pan Maciej ma teraz możliwość złożenia odwołania do dnia 30.01.2018 r. (3 lata od decyzji Ubezpieczyciela).

Przedawnienie jest zarzutem, co oznacza, że sąd nie bada jego istnienia z urzędu, a to dłużnik ma obowiązek wyraźnego oświadczenia, że nie spełni roszczenia z uwagi na zarzut przedawnienia. W praktyce oznacza to, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia wiedząc że jest ono przedawnione, a jeśli dłużnik nie podniesie zarzutu przedawnienia, może zapaść wyrok zasadzający.

Ważne:

Roszczenie Ubezpieczyciela o zapłatę składki za ubezpieczenia przedawnia się z upływem 3 lat od dnia wymagalności zapłaty.

Przykład:

Pan Maciej wykupił polisę AC na swój motocykl. Płatność składek miała nastąpić w dwóch ratach – I – do 1.06.2013 r., a II – do 31.12.2013 r. Pan Maciej nie zapłacił II raty. Ubezpieczyciel może żądać zapłaty składki do dnia 31.12.2016 r. jeśli zrobi to później Pan Maciej wskazując na przedawnienie roszczenia może odmówić zapłaty.

Ważne:

Jeśli wypadek zaistniał po 10.08.1997 r. a w jego skutek ktoś doznał poważnych obrażeń ciała lub stracił w wypadku kogoś bliskiego jego roszczenia nie uległy przedawnieniu do chwili obecnej i może dochodzić swoich roszczeń.

Opracował:

Andrzej Gryczka, Kancelaria Prawna AnLex
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny