Moskwa 125 M1E, GK-1, S1B, M-35 oraz I6A, Radzieckie motocykle sportowe w latach 40.
W poprzednim odcinku przedstawiłem radzieckie motocykle sportowe M-75, M-76, M-77 i M-80. Teraz zobaczmy co jeszcze skonstruowali inżynierowie z Kraju Rad, aby ścigać się ku chwale Związku Radzieckiego i generalissimusa Stalina.
W 1945 r. radzieccy inżynierowie brali udział w demontażu sprzętu pochodzącego z niemieckiej fabryki motocykli DKW i pozyskali wówczas dokumentacje techniczną wersji prototypowych i sportowych. Bazując na tym zbudowali u siebie motocykle wyścigowe: S1B (125 cm³), S2B (250 cm³), S3B (350 cm³). Silniki tych motocykli miały cylindry z dwoma tłokami, zasilanie było wspomagane sprężarką, a cały silnik były chłodzone wodą.
Jesienią 1947 r. Rosjanie stworzyli kolejny motocykl sportowy bazujący na wojskowym M-72. Był to M-35, w którym zmniejszono pojemność skokową silnika do 350 cm³. Motocykl M-35 nie oszałamiał prędkością maksymalną, ale z jego opisu wynika, że był to dobry pojazd do rajdów. Ogółem zbudowano 25 tych maszyn.
"Zasadniczy schemat konstrukcyjny M-35 jest identyczny z M-72, ale zastosowano w nim dużo lżejszych części. Poziomy dwucylindrowy silnik typu krótko skokowego rozwija moc 19,8 KM przy stopniu sprężania 9,7. Motocykl M-35 ze skrzynią czterobiegową i normalnych oponach (19 x 3.5) uzyskał na próbach maksymalną szybkość 120 km/godz. Należy zaznaczyć, że motocykl M-35 doskonale się nadaje do użytku sportowego, ponieważ pozwala znacznie przeciążać silnik i posiada doskonale właściwości dynamiczne" - napisano na w magazynie "Awtomobil" w 1948 r.
Dwa egzemplarze M-35 wyposażono w sprężarki, dzięki czemu moc tego motocykla wzrosła - podobno - dużo ponad 30 KM. Ta wersja oznaczana była M-35K.
W 1947 r. za naszą wschodnią granicą zbudowano motocykl sportowy I6A - pojazd specjalnie do wyścigów z wózkiem bocznym. Jego silnik też bazował na M-72, ale miał rozrząd górnozaworowy, pojemność skokową 600 cm³ i był wyposażony w sprężarkę napędzaną przez przedni koniec wału korbowego za pośrednictwem sprzęgła. Mam wrażenie, graniczące z pewnością, że to rozwiązanie techniczne Rosjanie też zapożyczyli ze sportowych motocykli niemieckich. Silnik motocykla I6A miał aluminiowe cylindry (z tulejami stalowymi) i głowice z gniazdami zaworowymi z brązu. Zastosowano w nim również wzmocniony układ korbowy. Za zapłon odpowiadał iskrownik, a za zasilnie w paliwo gaźnik TT-37 plus sprężarka.
Cały motocykl był osunięty owiewkami. "Obudowa przyczepki motocykla I6A wyróżnia się opływowym kształtem, jest ona zmontowana na obniżonej ramie. Również motocykl posiadał opływowe owiewki, osłaniające całą postać kierowcy" - napisano w 1948 r. w magazynie "Awtomobil".
W pierwszej części tej opowieści napisałem: "Osoby, które znają nieco historię, szybko wyciągną słuszne wnioski, że silniki powojennych sportowych motocykli radzieckie były w dużej mierze inspirowane silnikami motocykli BMW, np. R 75 i R 66 oraz w mniejszym stopniu R 51". Teraz chciałbym wysunąć taką samą tezę tylko dotyczyć ona będzie małolitrażowych radzieckich motocykli sportowych, którym za wzorzec posłużył niemiecki motocykl DKW RT 125.
Tym razem za bazę do stworzenia motocykli sportowych posłużył seryjny radziecki motocykl Moskwa M1A z dwusuwowym silnikiem o pojemności 125 cm³. Był to pojazd, którego konstrukcja bazowała - jeżeli nie była kopią - niemieckiego motocykla DKW RT 125.
Wyścigowa odmiana Moskwy 125 M1A otrzymała oznaczenie M1E. Podwozie obu wersji było takie samo, różniły je tylko modyfikacje silnika. W wersji wyścigowej podniesiono stopień sprężania do wartości 9,8 i wprowadzono zmiany w układach korbowo-tłokowym, dolotowym i wylotowym. Zaowocowało to wzrostem mocy do 7,5 KM (w seryjnej wersji było 4,2 KM). Te zmiany pozwalały modelowi M1E na osiągniecie prędkości ok. 100 km/h. W późniejszym okresie motocykl ulegał licznym modyfikacjom, np. podniesiono w nim stopień sprężania i przystosowano go do paliwa spirytusowego. Tu oprócz fabryki wiele zmian wprowadzali sami zawodnicy, dlatego trudno mówić o wzorcu M1E. Jeden egzemplarz M1E przystosowano do próby bicia rekordu szybkości. W 1949 r. fabryczny kierowca osiągnął nim prędkość 118,1 km/h.
W latach1950 - 1951 powstał motocykl Moskwa 125 M1K, wyposażony w sprężarkę. Jego moc - według źródeł radzieckich - wynosiła 16,5 KM. W próbie bicia rekordu szybkości osiągnął on prędkość - 123,5 km/h. W następnych latach powstawały kolejne wyścigówki klasy 125, z silnikami dwu i czterosuwowymi, niektóre wyposażane w sprężarki.
Kolejnym motocyklem sportowym, powstałym na tej samej bazie, był S1A - pojazd przystosowany do rajdów. Jego moc wynosił 5,2 KM, co sprawiało, że silnik nie był tak wysilony, jak wersji wyścigowej. Ważną zmiana, bardzo przydatna w rajdach, było zastosowanie suwakowego zawieszenia tylnego koła.
Chyba najciekawszym radzieckim motocyklem wyścigowym, powstałym w latach 40., był GK-1, wyposażony w dwucylindrowy, dwusuwowy silnik o pojemności skokowej 350 cm³, wspomagany sprężarką. Ta jednostka napędowa chłodzona była wodą, pod ciśnieniem wytwarzanym przez pompę odśrodkową napędzaną od wału korbowego.
W każdym cylindrze znajdowały się dwa tłoki. Ten system dość powszechnie w latach 30. stosowano w austriackich motocyklach Puch. Tu kilka słów wyjaśnienia, bo powyższe zdania mogą wprowadzić zamieszanie. Silnik dwusuwowy mógł mieć dwa tłoki w jednym cylindrze, to nie pomyłka. Tak więc GK-1 miał dwa cylindry, ale cztery tłoki.
"Silnik motocykla GK-1 posiada dwa wały korbowe, połączone pomiędzy sobą za pomocą kół zębatych. Dzięki takiej konstrukcji łatwo osiągnięto przesunięcie faz ruchu tłoków, wobec czego wykres rozdziału mieszanki uzyskał kształt niesymetryczny. Przez przesunięcie faz osiągnięto opóźnienie zamknięcia okien przelotowych w stosunku do chwili zamknięcia okien wydechowych. W ten sposób powstała właściwie możliwość pracy ze sprężarką. Sprężarka tłoczy mianowicie mieszankę do skrzynki korbowej, skąd płynie ona do cylindrów przez kanały przelotowe w chwili otwarcia okien przelotowych. Napęd sprężarki jest łańcuchowy, od lewego wału korbowego przez sprzęgła cierne" - napisano w magazynie "Awtomobil".
Silnik motocykla GK-1 osiągał moc 47 KM przy 6000 obr./min. i był zblokowany z czteroprzekładniową skrzynią biegów. Napęd na tylne koło przenoszony był za pomocą wału. Podwozie stanowiła podwójna rurowa rama. Przednie zawieszeni było teleskopowe z tłumieniem olejowym, a tylne suwakowe. Ciężar motocykla gotowego do startu wynosił ok. 140 kg. Szybkość maksymalna motocykla GK-1 wahała się ok. 180 - 190 km/h. Niektóre źródła podają nawet 200 km/h.
Na koniec jeszcze ważna uwaga. Motocykle sportowe to bardzo szerokie i płynne zagadnienie, w którym często brakuje ograniczeń czasowych czy konstrukcyjnych. Nie da się tego tematu zamknąć ścisłymi danymi, faktami czy datami. Modyfikacje często były wprowadzane podczas zawodów. Czasami w jednym tygodniu motocykl jechała na wyścigi szosowe, a w kolejnym na torowe, co wiązało się z pewnymi zmianami i regulacjami silnika. Zmieniono zbiorniki paliwa, gdy wyścig miał długi dystans. Do tego, aby zwiększyć liczbę zawodników, zwłaszcza w zawodach masowych, adaptowano do sportu (w niezbyt skomplikowany sposób) seryjne motocykle drogowe. Dzięki takim działaniom w radzieckich wyścigach i rajdach motocyklowych można było spotkać również inne motocykle, m.in.: w klasie 125 - K-125B, K-125S, M1V; w klasie 350 - SCB, IZ-350S, IZ-50, IZ-51.
Silniki motocyklowe trafiały też do samochodów wyścigowych. Tak w 1946 r., powstało auto Zwiezda - stylizowane na niemieckich Srebrnych Strzałach z lat 30. "Samochód Zwiezda jest zaopatrzony w dwusuwowy silnik typu motocyklowego o pojemności skokowej 346 cm³, ze sprężarką tłokową. Rozwija moc 30,6 KM przy 5500 obr./min. Chłodzenie silnika wodne systemem termosyfonowym. Silnik wraz ze skrzynką przekładniową umieszczony jest za tylnym mostem samochodu. Takie rozmieszczenie zasadniczych zespołów uwarunkowało odmienne rozłożenie ciężaru, którego 60 procent wypada na tylny most" - napisano w 1948 r. w magazynie "Awtomobil".
Jesienią 1946 r. na odcinku autostrady koło Mińska przeprowadzono próby Zwiezdy. Osiągnięto wówczas prędkość (wynik średni z dwóch przejazdów w przeciwną stronę) 139,6 km/h. Radzieckie samochody sportowe napędzane silnikami motocyklowymi to jednak już inny temat. U nas w latach 50. i 60. też powstawały takie wyścigówki.
Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl
Komentarze
Poka¿ wszystkie komentarze