Jaka by³a pierwsza rzêdowa czwórka? Honda CB 750? B³±d, Zobacz jak by³o naprawdê
Motocykl z silnikiem czterocylindrowym nie jest dziś niczym szczególny. Odbierany jest jako konstrukcja typowa. Stało się tak za sprawą Hondy CB 750, która od końca lat 60. przyzwyczaiła nas do widoku rzędowej czwórki w ramie motocyklowej. Kiedy to się jednak zaczęło? W jaki motocyklu, w produkcji seryjnej, zastosowano po raz pierwszy rzędowy czterocylindrowy silnik? Oto odpowiedź na te pytania…
Belgijski FN Four był pierwszym na świecie motocyklem, produkowanym seryjnie, wyposażonym w rzędowy silnik czterocylindrowy. Jego produkcja ruszyła w 1905 roku i szybko okazała się strzałem w dziesiątkę rynkowych potrzeb. Jak widać, już nasi pradziadkowie rządni byli wrażeń.
W pierwszej wersji silnik miał pojemność 362 cm³, moc 3,5 KM, napęd przenoszony był przez jeden bieg, wałem napędowym na tylne koło. Motocykl uruchamiało się pedałami. Pojazd ten ważył 75 kg. Po roku zwiększono pojemność skokową silnika do 412 cm³, co dało wzrost mocy do 4,5 KM. W kolejnych latach wprowadzano drobne zmiany konstrukcyjne, co w efekcie dało wzrost mocy najpierw do 5 KM, a następnie do 6 KM. Od 1908 roku wprowadzono też opcje (według żądania klienta) jedno lub dwubiegowej skrzyni biegów. W 1910 roku po raz kolejny powiększono pojemność skokową silnika do 498 cm³, czyli handlowo była to już "500". Ta wersja osiągała prędkość maksymalną 65 km/h. Zwiększał się też waga tego pojazdu, ale cały czas było to mniej niż 100 kg.
Silnik chłodzony był powietrzem, co przy układzie wzdłużny sprawiało trochę kłopotów, jak np. przegrzewanie się tylnych cylindrów. Dodatkowo, co pewien czas, trzeba było też wspomóc smarowanie silnika, co musiał robić kierowca ręczną pompką oleju umieszczoną przy zbiorniku paliwa (widoczną na fotografiach).
Mniej więcej w tym okresie motocyklem tym zainteresowało się wojsko. Po testach został on przyjęty do służby. Był to wówczas jeden z pierwszych na świecie motocykli przyjętych do etatowej służby wojskowej.
FN Four ruszył też do rywalizacji sportowej. Jednym z ważniejszych sukcesów było tu trzecie miejsce w legendarnym wyścigu Tourist Trophy na wyspie Man. FN był pierwszy w historii motocyklem czterocylindrowym zgłoszonym do tej rywalizacji.
Poza sukcesem w Europie FN też handlowo zawojował też rynek amerykański. W Stanach Zjednoczonych, przyzwyczajanych do motocykli jednocylindrowych i dwucylindrowych V, była to zupełna nowość. To właśnie FN zainspirował amerykańską markę Pierce do wprowadzenia do swojej oferty podobnego motocykla. Czterocylindrowy Pierce Four zadebiutował na rynku w roku 1909. Był on (chyba nie przypadkiem?) bardzo podobny do FN-a. W późniejszych latach inne amerykańskie firmy też wprowadziły do swojej oferty rzędowe czwórki ustawione wzdłużnie, np. Cleveland, Henderson, Indian. Historycy motoryzacji w USA twierdzą, że to właśnie FN Four unaocznił potencjał rynkowy takiej konstrukcji.
Widać tu pewną analogie do lat późniejszych, gdy Honda CB 750 Four zapoczątkował pewien trend czy modę, którą szybko podchwyciła też konkurencja.
Motocykle w PRL - rzecz o motoryzacji i nie tylko...
Przyjęło się powszechnie mianem "motocykle PRL" określać pojazdy produkcji krajowej: WFM, SHL, WSK, Junak. Jest to jednak wielkie uproszczenie, bo obok wspomnianych jednośladów na naszych drogach można było również spotkać kilkanaście marek motocykli importowanych: Jawa, MZ, CZ, IFA, IŻ, M-72, K-750, Panonia, Lambretta, Peugeot, a także: BMW, Triumph, Norton, BSA,AJS, Harley-Davidson i wiele innych.
O TYM WŁAŚNIE JEST TA KSIĄŻKA "MOTOCYKLE W PRL" »W 1913 roku czterocylindrowy FN dostał na stałe dwubiegową skrzynie biegów i klasyczny rozruch kopniakiem.
Początkiem końca historii tego motocykla był wybuch I wojny światowej, w 1914 roku. Wprawdzie motocykl dostał nowy silnik o pojemności skokowej 748 cm³ i trzybiegową skrzynie biegów, ale pojawiły się też liczne problemy z produkcją i sprzedażą. Ostatni FN Four opuścił bramy fabryki w 1923 roku, zamykają tym 18-letni okres produkcji pierwszej motocyklowej "czwórki", w której napęd na tylne koło przenoszony był wałem.
Motocykl FN Four można obejrzeć w wielu muzeach. Gdy patrzy się na niego z bliska ma się wrażenie, że jest to rower z czterocylindrowym silnikiem.
Tomasz Szczerbicki
Dziennikarz i autor książek: tomasz-szczerbicki.pl
Komentarze 1
Poka¿ wszystkie komentarzeCo¶ takiego jak jednobiegowa skrzynia biegów nie istnieje, bo to jest przek³adnia . Skrzynia biegów to inaczej przek³adnia o zmiennym prze³o¿eniu, z czego wynika, ¿e musi ona mieæ co najmniej 2 ...
Odpowiedz